Είτε από προσωπική εμπειρία, είτε από όσα τους λένε συνάδελφοι, όλοι οι freelancer γνωρίζουν καλά ότι υπάρχουν κακοί πελάτες εκεί έξω. Έχουμε δει πολλά blogs που περιγράφουν πως να εντοπίσετε έναν κακό πελάτη ή ένα κακό project, ή blogs που ενθαρρύνουν τους freelancers να πουν «όχι» σε κακούς πελάτες.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν blogs που να εξηγούν πως ακριβώς ένας freelancer μπορεί να απορρίψει κακές προσφορές ή να αξιολογήσει πιθανούς πελάτες. Η απόρριψη εργασίας είναι πολύ πιο δύσκολη από ό,τι νομίζεις (όπως θα σου πει οποιοσδήποτε freelancer έχει αποδεχτεί ποτέ κάποιο κακό project)!
Γιατί; Πρώτον, δεν έχουμε συνηθίσει να απορρίπτουμε δουλειές. Τα πάντα σχετικά με το freelance business μας είναι προσανατολισμένα στην εύρεση πελατών και στην προσέλκυσή τους. Επίσης, αν κάποιος είναι συνηθισμένος στην εργασία σε ένα παραδοσιακό εταιρικό (corporate) περιβάλλον, πιθανότατα να μην είναι εξοικειωμένος με την ιδέα του να έχει πλήρη ελευθερία να πει «όχι» σε έναν πελάτη ή ένα έργο.
Για αυτό, σήμερα θα σου παρέχουμε 8 έτοιμες – και ταυτόχρονα ειλικρινείς – απαντήσεις που μπορείς να δώσεις όταν σου ζητηθεί να ασχοληθείς με ένα έργο που θεωρείς ότι δεν είναι κατάλληλο για σένα. (Επειδή ο χρόνος είναι χρήμα, και κανείς δε θέλει να τον ξοδεύει σε έργα τα οποία τελικά δεν πρόκειται να αναλάβει.)
Απάντηση #1: Είμαι πολύ απασχολημένος
Έχεις δεχτεί ποτέ δουλειά παρόλο που ήσουν ήδη πολύ απασχολημένος; Μάλλον ναι.
Είναι εύκολο να είπες «ναι» σε ένα έργο αντί να πεις «όχι» όταν είσαι ήδη πνιγμένος, επειδή:
- Μπορεί να μην αφιέρωσες χρόνο για να σκεφτείς πραγματικά το έργο.
- Μπορεί να μην έκανες την απαραίτητη έρευνα για τον πελάτη.
- Μπορεί να αισθάνεσαι υπερβολικά «αισιόδοξος» για την επιχείρησή σου.
Καλύτερα να αποφεύγεις τις γρήγορες απαντήσεις σε νέες προτάσεις όταν είσαι απασχολημένος. Προσπάθησε να αναβάλεις την προοπτική μέχρι να έχεις χρόνο να σκεφτείς πραγματικά τι σου ζητάνε να κάνεις. Δοκίμασε να πεις κάτι σαν αυτό:
«Το πρόγραμμά μου είναι αρκετά γεμάτο για την υπόλοιπη εβδομάδα. Μπορούμε να το συζητήσουμε τη Δευτέρα;» — αυτός είναι ένας πολύ ευγενικός τρόπος να πεις «όχι» σε κακούς πελάτες.
Εάν είχες χρόνο να ερευνήσεις αναλυτικά τον υποψήφιο πελάτη και το project και πιστεύεις ότι δεν είναι στα μέτρα σου, να θυμάσαι ότι το να είσαι απασχολημένος είναι ένας απόλυτα αποδεκτός λόγος (και τρόπος) να απορρίψεις μια δουλειά.
Απάντηση #2: Δεν είμαι ο καταλληλότερος για τη δουλειά
Μερικές φορές θα σου ζητηθεί να αναλάβεις project εκτός της ειδικότητάς σου. Μπορεί να είναι δουλειά που δεν ξέρεις να κάνεις ή που δεν ενδιαφέρεσαι να κάνεις. Ίσως μπεις στον πειρασμό να δεχτείς μόνο και μόνο για να κρατήσεις τον πελάτη ευχαριστημένο.
Μην το κάνεις. («Don’t do it Φαίδων»)
Δεν είναι λίγοι οι freelancers οι οποίοι σχεδόν κάθε φορά που δέχονται κάποιο project εκτός της ειδικότητάς τους, το μετανιώνουν. Ο καλύτερος τρόπος για να χειριστείς μια τέτοια κατάσταση είναι πολύ απλά να ενημερώσεις τον πελάτη ότι αυτό το είδος εργασίας είναι εκτός της ειδικότητάς σου. Μπορείς επίσης να χρησιμοποιήσεις την Απάντηση #5 και να τον παραπέμψεις σε κάποιον άλλο freelancer.
Απάντηση #3: Ποτέ δεν αναλαμβάνω πελάτη χωρίς συμβόλαιο
Αυτή η δήλωση από μόνη της απομακρύνει στο άψε-σβήσε πολλούς κακούς πελάτες. Προτείνουμε να καθιερώσεις τη συγκεκριμένη πρακτική, και να μην κλείνεις ποτέ δουλειές με νέους πελάτες χωρίς να υπάρχει το αντίστοιχο συμβόλαιο ή σύμβαση εργασίας.
Αν κάποιος υποψήφιος πελάτης αρνείται να επισημοποιήσει τη συνεργασία σας με το αντίστοιχο «χαρτί», συνήθως υπάρχει λόγος. Και 9 στις 10 φορές, δεν είναι καλός. Για αυτό, πρέπει να μάθεις να λες «όχι» σε κακούς πελάτες — όπως η παραπάνω περίπτωση.
Απάντηση #4: Ποτέ δεν ξεκινάω χωρίς προκαταβολή
Οι νέοι freelancers συχνά διστάζουν να ζητήσουν χρήματα από έναν πελάτη πριν ξεκινήσουν να δουλεύουν το project. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην ζητήσεις προκαταβολή. Επαγγελματίες σε πολλούς τομείς ζητούν προπληρωμή, και είναι απολύτως φυσιολογικό!
Όταν συνδυάζεται με ένα συμβόλαιο, μια προκαταβολή δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβίζει έναν πελάτη. Αντίθετα, δείχνει καλή πίστη από πλευράς του. Μπορείς επίσης να καταστίσεις την προκαταβολή ως έναν από τους όρους στο αντίστοιχο συμβόλαιο/σύμβαση σου – ότι δηλαδή, η εργασία από μεριάς σου θα ξεκινήσει όταν λάβεις την προβλεπόμενη προκαταβολή.
Αυτή η «πολιτική» τείνει επίσης να διώχνει πολλούς κακούς πελάτες. Αν διστάσουν να προπληρώσουν ένα μέρος του συνολικού ποσού, μπορεί να σημαίνει ότι δεν σκοπεύουν να δεσμευτούν πραγματικά στο έργο. Μπορεί ακόμη και να σχεδιάζουν να σε κοροϊδέψουν αργότερα.
Απάντηση #5: Παρέπεμψε τους σε κάποιον άλλο
Είναι μια καλή ιδέα για κάθε freelancer να δημιουργήσει ένα δίκτυο με άλλους επαγγελματίες freelancer, των οποίων οι δεξιότητες συμπληρώνουν τις δικές του. Με αυτόν τον τρόπο, αν ένας πελάτης σου ζητήσει να γράψεις copy για την ιστοσελίδα του, μπορείς να τον παραπέμψεις σε έναν ικανό copywriter.
Ρώτησε τις επαφές σου σε συναφή πεδία αν θα τους πείραζε να τους έστελνες περιστασιακά εργασία. Επίσης, ρώτησέ τους αν θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε εσένα ο,ποιον πελάτη χρειάζεται υπηρεσίες που μπορείς να προσφέρεις!
Απάντηση #6: Αυτό που ζητάτε δεν είναι εφικτό
Είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή στην καριέρα σου ως freelancer, να σου έχει ζητηθεί να κάνεις κάτι που πραγματικά δεν μπορεί να γίνει. Συνήθως υπάρχουν 2 λόγοι για τους οποίους κάτι δεν μπορεί να γίνει:
- Τα εργαλεία δεν το υποστηρίζουν. Για παράδειγμα, ένας πελάτης μπορεί να σου ζητήσει να σχεδιάσεις μια ιστοσελίδα και να ζητήσει οι χρήστες της να μυρίζουν φρέσκα μπισκότα κάθε φορά που μπαίνουν. Με την τρέχουσα τεχνολογία και εργαλεία, αυτό δεν είναι δυνατό.
- Υπάρχει νομικό ή ηθικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, ένας πελάτης μπορεί να σου ζητήσει να σχεδιάσεις μια πλατφόρμα κοινωνικών μέσων όπως το Twitter. Φυσικά και υπάρχει νομικό πρόβλημα με τη δημιουργία ενός ιστότοπου που αντιγράφει έναν άλλον.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είσαι ειλικρινής με τον πελάτη. Αν τα εργαλεία δεν υποστηρίζουν αυτό που ζητάει, ενημέρωσέ τον. Αν είναι πιθανό να υπάρχουν νομικοί περιορισμοί, επίσης πρέπει να το γνωρίζει.
Απάντηση #7: Καμία απάντηση
Αυτό που οι περισσότεροι freelancers δεν καταλαβαίνουν είναι ότι το να μην απαντήσεις είναι ένας ακόμη τρόπος να πεις «όχι».
Καλύτερα να αγνοείς spammy αιτήματα, δηλαδή αιτήματα που ο αποστολέας μπορεί να απευθύνεται γενικά σαν να τα έχει στείλει μαζικά, καθώς και αιτήματα που μοιάζουν να είναι απάτη.
Απάντηση #8: Συγγνώμη, δεν μπορώ να σας εξυπηρετήσω
Μην ξεχνάς ότι δεν χρειάζεται να εξηγήσεις αναλυτικά το λόγο που λες «όχι» σε έναν υποψήφιο πελάτη.
Μπορεί να περνάς μια προσωπική κρίση που δεν θέλεις να μοιραστείς, αλλά που σε εμποδίζει να εργαστείς. Ή, μπορεί να μην είναι η κατάλληλη στιγμή να συντάξεις μια απάντηση «λογοτεχνία» (όπως στην περίπτωση που ταξιδεύεις).
Ένα από τα καλά του να είσαι freelancer είναι ότι μπορείς να πεις «όχι» σε εργασία που δεν θέλεις να αναλάβεις, επομένως μη διστάζεις να ασκήσεις αυτό το προνόμιο!
